অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

राश्ट्री राही-बाही विकास योजना

प्रस्तावना

करसानी ते सरबंधत खेत्तरें दे पूरे ते समेकित विकास गी जकीनी करने लेई करसानी मौसमी, कुदरती संसाधन ते प्रौद्योगिकी गी ध्यान च रखदे होई गैह्​न राही-बाही विकास करने लेई राज्यें गी बढ़ावा देने लेई इक खास बाद्धू केंदरी मदाद (एसीए) योजना दी शुरूआत भारत सरकार ने ब’रे 2007-08 राश्ट्री करसानी विकास योजना दी शुरूआत कीती ही जेह्​ड़ी अदूं थमां गै चलदी आवै करदी ऐ।

आरकेवीवाई दे उद्देश

आरकेवीवाई दा उद्देश राही-बाही ते सरबंधत खेत्तर दे सबूरे विकास गी जकीनी करदे होई 12मीं योजना अवधि दरान लोड़चदी सालान्ना वृद्धि दर हासल करना ते उसी बनाई रक्खना ऐ।

योजना दे मुक्ख उद्देश एह् न

  • राज्यें दी हौसला-अफजाई करना तां जे राही-बाही ते सरबंधत खेत्तरें च सार्वजनक निवेश गी बधाया जाई सकै। राज्यें गी राही-बाही ते सरबंधत योजनाएं दे नियोजन ते तामील दी प्रक्रिया च शिथिलता ते खुद मुखत्यारी प्रदान करना।
  • एह् जकीनी करना जे राही-बाही मौसमीं स्थितियें, प्रौद्योगिकी ते कुदरती संसाधनें दी उपलब्धता दे अधार पर जिला ते राज्यें लेई राही-बाही योजनां बनाइयां जान।
  • एह् जकीनी करना जे मकामी लोड़े/फसलें/तरजीहीं गी राज्य दी राही-बाही योजनाएं च ठीक ढंगै कन्नै प्रदर्शत कीता जा।
  • केंद्रीत कम्म-काजें राहें म्हत्वपूर्ण फसलें च उपज अंतर गी घट्ट करने दे लक्ष्य गी हासल करना। राही-बाही ते सरबंधत खेत्तरें च करसानें गी बद्धो-बद्ध लाह् देना।
  • राही-बाही ते सरबंधत खेत्तरें दे बक्ख-बक्ख घटकें दा सबूरा समाधान करियै उत्पादन ते उत्पादकता च बदलाव आह्​नना।

आयोजन ते अमलावारी

स्कीम दी अमलावारी लेई राज्य राही-बाही विभाग नोडल विभाग रौह्​ग। प्रशासनक सुविधां ते अमलावारी गी सैह्​ल करने लेई राज्य सरकारां फास्ट ट्रैक सरबंधी स्कीम दे अमलावारी लेई क खास अजैंसी स्कीम दी पंछान ते गठन करी सकदी ऐ जित्थै इस चाल्ली दी अजेंसी गठत/नामांकत कीती जंदी ऐ, इत्थै आरकेवीवाई दी मनासब अमलावारी गी जकीनी करने दा पूरा जिम्मा राज्य करसानी विभाग दा होंदा ऐ ।

ऐसी स्थिति च जित्थै राज्य क नोडल अजेंसी गी नामांकत करदे न, अजेंसी गी चलाने दी लागत, आरकेवीवाई बंड दी खास स्कीमें गी छोड़ियै 1% हद्द तगर पूरा कीता जाह्‌ग।

राज्य अपने खुद दे संसाधनें थमां 1% दी हद्द थमां मता कोई बी प्रशासनक खर्च गी पूरा करी सकदे न।

फोकस खेत्तर (उत्पादन वृद्धि)

  • मुक्ख खाद्य फसलां जियां कनक,धान, मुट्टे अनाज,निक्का अन्न,दालां ते तिलहन दा समेकित विकास: किसानें गी प्रमाणत/एचवाईवी बीएं दी उपलब्धता; प्रजनक बीजें दे उत्पादन; आईसीएआर, सार्वजनक खेत्तर बीऽ निगमें थमां प्रजनक बीएं दी खरीद; अधारी बीएं दा उत्पादन; प्रमाणत बीएं दा उत्पादन; बीऽ उपचार; प्रदर्शन स्थलें पर करसान फील्ड स्कूल; करसाने गी सखलाई बगैरा लेई मदद दित्ती जाई सकदी ऐ । होर फसलां जियां गन्ना, कपाह् ते होर फसल/किस्मां जेह्​ड़ियां राज्य लेई म्हत्वपूर्ण होई सकदियां न, दे विकास लेई इस्सै चाल्ली दी मदद दित्ती जाह्​ग।
  • करसानी मशीनरी: फार्म मशीनीकरण कोशिशां खास करियै उन्नत ते महिला अनुकूल उपकरणें, औजारें ते मशीनरी लेई निजी लाभार्थियें बगैरा गी मदद दित्ती जा जिंदा निजी मालकाना माली ढंगै कन्नै व्यहारक नेईं ऐ, लेई मदद दित्ती जाई सकदी ऐ । मदद सिर्फ आरकेवीवाई (अवसंरचना ते सम्पति) स्ट्रीम तैह्​त कस्टम हायरिंग केन्द्रें दी स्थापना लेई सीमत होनी चाहिदी।
  • मिट्टी सेह्‌त दी बढ़ौतरी दे सरबंध च गतिविधियां: करसानें गी मिट्टी सेह्‌त कार्ड बंड; सूख्म पोशक तत्व प्रदर्शन; प्रचार/बरतून साहित्य दे मुद्रण सनें जैवक खेती दे नवीनीकरण लेई करसानें गी सखलाई; खुरने ते अम्ली जनेही स्थितियें कन्नै प्रभावत मिट्टी दे सुधार लेई मदद दित्ती जाई सकदी ऐ।
  • पनधारा खेत्तरें च ते बाह्​री बरखा सिंचित करसानी प्रणाली दा विकास: गरीबी रेखा (बीपीएल) थमां हेठले करसानें गी रोजी-रूट्टी देने लेई समेकित करसानी प्रणाली (राही-बाही, बागवानी, पशुधन, मच्छी उद्योग बगैर) दे प्रसार लेई मदद।
  • समेकित कीट प्रबंधन स्कीमां: इस च कीट प्रबंधन प्रणालियां; साहित्य/होर जागरूकता कार्यक्रमें दे मुद्रण पर फार्म फील्ड स्कूलें राहें करसानें गी सखलाई देना शामल होग।
  • विस्तार सेवाएं दी हौसला-हफजाई: इस च म्हारत विकास लेई नमियां पैह्​लां करसान समुदाय गी सखलाई ते मौजूदा राज्य राही-बाही विस्तार प्रणाली दा मुड़-उद्धार शामल होग।
  • बागवानी उत्पादन दी बढ़ौतरी कन्नै सरबंधत गतिविधियां: नर्सरी विकास ते होर बागवानी गतिविधियें लेई मदद उपलब्ध होग।
  • पशुपालन ते मच्छी विकास गतिविधियां: चारा उत्पादन च सुधार, जनौरें ते मेहियें दा आनुवांशिक अपग्रेडेशन, दुद्ध उत्पादन च बढ़ौतरी, चमड़ा उद्योग लेई कच्चे माल दे अधार च बढ़ौतरी, पशुधन सेह्‌त च सुधार, कुक्कुट पालन विकास, निक्कें डंगरें ते बधे दे मच्छी उत्पादन दे विकास लेई मदद उपलब्ध होग।
  • करसानें लेई अध्ययन दौरा: करसानें दा पूरे देश च खास करियै अनुसंधान संस्थानें, माडल फार्में बगैरा दा अध्ययन दौरा।
  • जैविक ते जैव खाद: ग्राईं स्तर पर विकेन्द्रित उत्पादन ते उसदी मार्कटिंग बगैरा लेई मदद। बेह्​तर उत्पादन लेई इस च कीट कम्पोस्टिंग ते बेह्​तर प्रौद्योगिकिंयें गी शुरू करना शामल ऐ ।
  • रेशम पालन: कोकून ते रेशम धागा उत्पादन ते मार्कटिंग लेई विस्तार प्रणाली कन्नै कोकोन उत्पादन दे स्तर पर रेशम पालन।

स्त्रोत: राश्ट्री कृषि विकास योजना

Last Modified : 8/12/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate