অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

इलेक्ट्रानिक वालेट सुरक्षा

परिचे

इलेक्ट्रानिक वालेट क इलेक्ट्रानिक ऐपलीकेशन ऐ जेह्​ड़ा स्मार्टफोन जां कंप्यूटर दी मदद कन्नै माली साधन(जियां क्रेडिट कार्ड जां डिजिटल मुद्रा)कन्नै आनलाइन इलेक्ट्रानिक बपार लेनदेन जियां सामान खरीदना,उपयोगिता बिल भुगतान,रकम स्थानांतरण, फ्लाइट टिकट जनेह् कम्म कीते जंदे न। इ’नें ई-वलेटें दी मती गिनती च होना आनलाइन माध्यम कन्नै ऐप दे रुप डाउनलोडिंग करियै निजी तौर पर पाइंट आफ सेल दी जानकारी ते पियर-टू-पियर नगद लेन-देन दी जानकारी च मदद प्रदान करदी ऐ। केईं आईटी कंपनियां, बैंक, टेलीकाम कंपनियां, आनलाइन ई-कामर्स पोर्टल, टैक्सी सेवां, सुपरमार्केट चेन बगैरा ई-वालेट दियां सुविधां प्रदान करदे न।

ई-वालेट खतरे ते सुरक्षा उपाऽ

प्रतिरुपण

जालसाज़ आसेआ जानकारी चोरी करना प्रतिरुपण ऐ ते इस च वास्तविक बरतूनक दे रूप च चोरी कीते गेदे ब्यौरे ते पासवर्ड दी बरतून करदे होई क सौदे लेई लेनदेन कीता जंदा ऐ।

सिम स्वैपिंग

सिम स्वैपिंग अदूं होंदी ऐ जदूं धोखेबाज पैह्​लें बरतूनक दी जानकारी कठेरदे न, ते इसदी बरतून अपने मोबाइल फोन दे सिम कार्ड ब्लाक करने लेई ते नकली पंछान सबूत कन्नै मोबाइल आपरेटर दे रिटेल आउटलेट पर जाइयै डुप्लीकेट सिम हासल करदे न।

बचने दे उपाऽ

  • सोशल इंजीनियरिंग दे इ’नें तरीकें थमां बचो कीजे माली सेवा प्रदाता ते उंदा मदादी स्टाफ कदें बी फोन काल ते ई-मेल पर कोई निजी जानकारी नेईं हासल करदे न।
  • केईं मोबाईल सेवा प्रदाता अपने ग्राहकें दे सिम स्वैपिंग सरबंधी अलर्ट भेजदे न जिस पर ध्यान देइयै फौरन मोबाइल सेवा प्रदात कंपनी कन्नै रावता करो।

मालवेयर,फिशिंग ते मेन-इन-मिडल अटैक

  • इस चाल्ली दे अटैक च बी हमलावर ऐपलीकेशन पर हमला करदे न ते एह् इसदी स्हेई बरतून नेईं करने लेई थुआढ़ी फोन दी जानकारी कठेरने लेई क मालवेयर इंस्टाल करी सकदे न।
  • फ़िशिंग हमले च ई-वालेट कन्नै धोखाधड़ी करने लेई बरतूनकें दी बड़ी मती संवेदनशील खाते सरबंधी जानकारी-'लाग-इन जानकारी ते निजी डेटा दी बरतून कीती जंदी ऐ।
  • मैन-इन-द-ब्राउजर जां मैन-इन-द -मिडल अटैक जनेह् परिश्कृत हमले आनलाइन लेने-देन करदे बरतूनक आसेआ क्रेडिट कार्ड जां बैंक खाता सरबंधी जानकारी टाइपिंग करने दरान इंटरनेट ब्राउजर थमां भुगतान सरबंधी डेटा च खलल पाइयै हासल कीते जाई सकदे न।

सुरक्षत रौह्​ने लेई बरतूनक सरबंधी अभ्यास

  • ई-वालेट दी बरतून करने थमां पैह्​ले बरतूनक गी फोन, टैबलेट ते होर डिवाइस च क मजबूत पासवर्ड पैह्​ले थमां गै सक्रिय करना चाहिदा ऐ।
  • भरोसेमंद नेटवर्क कन्नै जुड़ना बड़ा जरूरी ऐ। सार्वजनक वाई-फाई नेटवर्क कन्नै कनेक्ट होने थमां बचो।
  • सिर्फ भरोसेमंद स्रोतें थमां गै मोबाइल ऐप डाउनलोड करो
  • अपने लाग-इन सरबंधी क्रिडेंशियल सुरक्षत रक्खो।
  • सेलफोन नेटवर्क कनेक्टिविटी दी स्थिति कन्नै जानकार ते सौह्​गे रवो ते एसएमएस ते ईमेल दे माध्यम कन्नै अलर्ट मेसेज हासल करने लेई रजिस्टर करो।
  • धोखाधड़ी सरबंधी मामले च रावते लेई कीते जाने आह्​ले स्रोत दा पता अपने कोल रक्खो

स्रोत: सूचना सुरक्षा शिक्षा ते जागरुकता, सीडैक हैदराबाद

Last Modified : 6/14/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate