অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

समाजिक भलाई

समाजिक भलाई

This section provides information related to women and child development, welfare of SC, ST, minorities, differently abled, senior citizens and other under-served communities.

  • Vikaspedia

    जोखिम कन्नै जुड़े समुदाएं गी आपदाएं दी चेतावनी देइयै उ’नें आपदाएं दे प्रबंधन दे बारे च

    जोखम कन्नै जुड़े समुदायें गी आपदाएं दी चेतावनी देइयै उ’नें आपदाएं दे सरबंध च जानकारी दी कमी दे कारियै हुंदा प्रबंधन करने च असमर्थ रेह् जिस कन्नै केई लोक अपनी जान गोआई बैठे । लोकें गी आपदायें ते ओह्दे प्रबंधन दे बारे च सिक्खना ते अभ्यास करना चाहिदा ।

  • Vikaspedia

    वित्तिय समावेशन दे माध्यम कन्नै उपेक्षत ते कमजोर समुदाएं दा सशक्तिकरन

    भारत सरकार ने इक ब्यापक सामाजिक कल्यान प्रणाली दी स्थापना कीती ऐ । अनुसूचित जाति , जनजाती , पिछड़े बर्गें , अल्पसंख्यकें , जनानियें ते ब्यापक स्तर उप्पर होर समुदाएं दी बृद्धि ते जीवन दी गुनवत्ता दी बेह्तरी आस्तै केई कार्यक्रमें गी मूर्त रूप दित्ता गेआ ।

  • Vikaspedia

    संसाधनें तकर पुजज्ने आस्तै ते हुंदे तकर हक बनाने आस्तै ज्ञान ते कौशल विकास

    हर नागरिक गी राज्य ते केंद्र सरकार आसेआ हुंदे आस्तै लागू कीती जा करदी जोजना हक ते कार्यक्रम दे बारे च जागरूकता होनी चाहिदी ते उ’नें जोजनाएं तकर पुज्जने दे माध्यम कन्नै अपनी गरीबी गी दूर करने दा जतन करना चाहिदा ऐ ।

Video on India - A Welfare State

Double click on film to view full screen

भर्ती संविधान दी मुक्ख विशेश्ता इक कल्यानकारी राज्य दी स्थापना करना ऐ। संबिधान दी प्रस्तावना ते राज्य दे नीती निर्देशक तत्वें कन्नै एह् स्पष्ट ऐ जे साढ़ा लक्ष्य सामाजिक कल्यान ऐ । प्रस्तावना भारत दे लोकें आस्तै सामाजिक ,आर्थिक ते राजनीतिक न्यांऽ सुरक्षित करने दा बादा करदी ऐ ।

इत्थें दित्ते गेदे भारतीय संविधान दे किश हेठ लिखे अनुछेद कल्यानकारी राज्य दे बारे च दस्सदे न :-

  • राज्य लोक कल्यान दी अभिवृद्धि आस्तै सामाजिक व्यवस्था बनाग -1) राज्य ऐसी सामाजिक व्यवस्था दी जह्दे च सामाजिक आर्थिक ते राजनैतिक न्यांऽ राश्ट्रीय जीवन दी सारी संस्थाएं गी अनुप्रानित करै ,भरपूर प्रभावी रूप च स्थापना ते संरक्षन करियै लोक कल्यान दी अभिवृद्धि दा प्रयास करग । (अनुच्छेद 38 )
  • सारे नागरिक , मर्दें ते जनानियें गी समान रूप कन्नै जीविका दे पूरे साधन हासल करने दा अधिकार ऐ । (अनुच्छेद 39 ए)
  • कम्म करने आह्ले आस्तै गुजारा मजदूरी बगैरा – राज्य ,उपयुक्त विधान जां आर्थिक संगठन आसेआ जां कुसै होर रीति कन्नै खेतीबाड़ी दे उद्योग दे जां होर चाल्लीं दे सारे कम्म करने आह्ले गी कम्म गुजारा (निर्वाह) मजदूरी , शिश्ट जीवनस्तर ते छुट्टी दा पूरा लाऽ सुनिश्चित करने आह्ली कम्मै दियां दिशां ते सामाजिक ते सांसकृतिक मौके हासल कराने दा प्रयास करना ते विशीश्टत्या ग्रांएं च कुटीर उद्योगें गी सैह्कारी आधार उप्पर बधानें दा प्रयास करग । (अनुच्छेद 43)
  • किश दिशें च कम्म ,शिक्षा ते लोक मदद लाने दा अधिकार राज्य अपनी आर्थक हालत ते विकास दी सीमां दे अंदर , कम्म लैने दे , शिक्षा लैने दे ते बेकारी , बुढ़ापा ,बीमारी ते अंगहीन (डिसबिलिटी) ते होर नाकाबिल कमी दियें दिशाएं च लोक मदद लैने दे अधिकार गी हासल कराने दियें प्रभावी शर्तें गी पूरा करग ( अनुच्छेद 41)
  • अनुसूचित जातियें ,अनुसूचित जनजातियेँ ते होर पिछड़े बर्गें दे शिक्षा ते अर्थ सरबंधी हित्तें दी प्राप्ति राज्य , जनता दे दुर्बल बर्गें दे , अनुसूचित जातियें ते अनुसूचित जनजातियेँ दे शिक्षा ते अर्थ सरबंधी हित्तें दी बिशेश सावधानी कन्नै प्राप्ति करग ते सामाजिक अन्यांऽ ते सारे चाल्लीं दे शोशान शा हुंदी राक्खी करग । (अनुच्छेद 46)
  • इनें निर्देशें कन्नै कल्यानकारी राज्य दा दर्शन सामनै औंदा ऐ । भारत आर्थक जोजना कन्नै अपने इस आदर्श गी पूरा करने दा जतन करै करदा ऐ । लगातार पंजसालां जोजना ते प्रगतिशील कानूनें कन्नै सामाजिक सुरक्षा ते कल्यानकारी कदम चुक्के गे न जेह्दे कन्नै आम माह्नू गी लाऽ पुज्जा ऐ ।

    ’नें भावनां दे कन्नै समान उदेश्येँ गी हासिल करने करने दी दिशा च विकासपीडिया पोर्टल भारतीय भाशां च बक्ख-बक्ख अधिकारें , जोजनाएं , कार्यक्रमें ते जनानियें ,ञ्यानें,अनुसूचित जाति,अनुसूचित जनजाति कन्नै सरबंधत संस्थाओं दी नमीं शा नमीं ते विशवास भरोची राज्य बशेश सामग्री गी प्रस्तुत करदा ऐ ।

    जनानी ते बाल कल्यान

    भारत सरकार दा उदेश्य ऐसी जोजनाएं ,नीतियें ते कार्यक्रमें दा निर्मान करना ऐ – जिस कन्नै विधानें ,कनूनी संशोधनें ,मार्गदर्शनें ते तालमेल कन्नै जनानी ते बाल विकास दे खेतर च कम्म करै करदे सरकारी ते गैर सरकारी संगठनें दे प्रयासें गी समर्थन मिली सकै । एह् भाग एह्दे कन्नै जुड़े केई पैह्लुएं उप्पर लोऽ पांदा ऐ ।

    अनुसूचित जाति कल्यान

    भारत दे संविधान च अनुसूचित जाति ,अनुसूचित जनजाति ते होर कमजोर बर्गें दे संरक्षन ते सुरक्षा दे केई जतने गी अपनाया गेआ ऐ । एह् भाग

    ’नें सामाजिक समूहें दे आस्तै स्थापत राश्ट्रीय अनुसूचित जाति ते जनजाति आयोग ज्नेह् संवैधानिक निकाय संस्थाएं दी जानकारी दिंदा ऐ ।

    पिछड़ा वर्ग कल्यान

    भारत सरकार ने अपने नागरीकें गी हुंदी समाजिक ते आर्थक स्थिति दे आधार उप्पर अनुसूचित जनजाति अनुसूचित जाति ते होर पिछड़े बर्ग दे रूप च बंडे दा ऐ । एह् भाग इंदे पिछड़े बर्ग दे कल्यान कन्नै जुड़े बक्ख-बक्ख पैह्लुएं गी दर्शांदा ऐ ।

    असंगठित खेतर

    श्रम ते रोजगार मंत्रालय ने असंगठित खेतरें च बुनकर , हैंडलूम (खड्डी) कम्मगार,मछुआरें ते बीड़ी कड्ढ्ने आह्ले ज्नेह् रोजगार गी शामल करदे होई हुंदे कल्यान आस्तै समाजिक सुरक्षा कनून 2008 थमां लागू कीता जेह्दे च हुंदी समाजिक सुरक्षा कन्नै जुड़े दे केईं पैह्लुएं गी शामल कीता गेआ ऐ ।

    वित्तिय समावेशन

    इक पीढ़ी पैह्ले दी तुलना च अज्ज दी वित्तिय दुनिया बड़ी मती जटिल ऐ । एह्दा प्रभाव साढ़े जीवन दे हर इक भाग उप्पर होआ ऐ । इस कम्म च बशेश रूप कन्नै ग्रामीन नागरिक उपभोक्ताएं गी ब्यापक वित्तिय उत्पाद ते सेवाएं दी जानकारी ते हुंदे तकर राबता बनाने आस्तै मती जरूरत ऐ ।

    अल्पसंख्यक कल्यान

    भारत सरकार ने 29 जनवरी 2006 गी अल्पसंख्यकें कन्नै सरबंधत मुद्धे दी दिशा च ते मता ध्यान देने आस्तै ते अल्पसंख्यकें गी लाऽ पजाने आस्तै पूरे तौर पर नीति ,निजोजन ,ते विनियामक ढांचे ते विकास कार्यकम्में दी समीक्षा सुविधा आस्तै अल्पसंख्यक मामले दा मंत्रालय बनाया हा ।

    अंगहीन माह्नूएं दा सशक्तिकरन

    सामाजिक न्यांऽ ते सशक्तिकरन मंत्रालय दा अंगहीन विभाग अंगहीन माह्नूएं गी सशक्त बनाने दा प्रयास करदा ऐ , इस भाग च विभाग आसेआ सशक्तिकरन आस्तै चलाए जा करदे बक्ख-बक्ख कार्यकम्में दी जानकारी दित्ती गेई ऐ ।

    भारत च बूढ़ेपा

    सामाजिक न्यांऽ ते अधिकारिता मंत्रालय सामाजिक अससमानता , शोशान , भेदभाव ते अन्यांऽ कन्नै पीड़त रेह् समाज दे बर्गें दे लोकें दे समानता दा व्यवहार पक्का करदा ऐ । राज्य सरकारें , आटोनोमस बाडी ते गैर सरकारी संगठन ते कार्पोरेट जगत बी इस दिशा च अपना जोगदान देऐ करदे न ।

    ग्रामीन गरीबी उन्मूलन

    ग्रामीन खेतरें च ज़्यादातर विकास ते कल्यान सरबंधी कार्यकलापें दा नोडल मंत्रालय होने दे नाते ग्रामीन बिकास मंत्रालय देश दे पूरे तौर पर विकास दी रननीति च मुक्ख भूमिका निभांदा ऐ ।

    Last Modified : 12/4/2020



    © C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
    English to Hindi Transliterate